مبطلات روزه

مسأله 1637 ـ نُه چيز روزه را باطل مى‏كند:
اوّل: خوردن و آشاميدن، دوم: جماع، سوم: استمناء، و استمناء آن است كه انسان با خود كارى كند كه منى از او بيرون آيد. چهارم: دروغ بستن به خدا و پيغمبر9 و جانشينان پيغمبر9. پنجم: رساندن غبار غليظ به حلق بنابر احتياط واجب. ششم: فرو بردن تمام سر در آب. هفتم: باقى ماندن بر جنابت و حيض و نفاس تا اذان صبح. هشتم: اماله كردن با چيزهاى روان. نهم: قى كردن و احكام اينها در مسائل آينده گفته مى‏شود.

خوردن و آشاميدن

مسأله 1638 ـ اگر روزه‏دار عمداً چيزى بخورد يا بياشامد، روزه او باطل مى‏شود، چه خوردن و آشاميدن آن چيز معمول باشد مثل نان و آب، چه معمول نباشد مثل خاك و شيره درخت و چه كم باشد يا زياد، حتّى اگر مسواك را از دهان بيرون آورد و دوباره به دهان ببرد و رطوبت آن را فرو برد روزه او باطل مى‏شود مگر آن كه رطوبت مسواك در آب دهان به طورى از بين برود كه رطوبت خارج به آن گفته نشود.
مسأله 1639 ـ اگر موقعى كه مشغول غذا خوردن است بفهمد صبح شده، بايد لقمه را از دهان بيرون آورد و چنانچه عمداً فرو برد روزه‏اش باطل است و به دستورى كه بعداً گفته خواهد شد كفّاره هم بر او واجب مى‏شود.
مسأله 1640 ـ اگر روزه دار سهواً چيزى بخورد يا بياشامد، روزه‏اش باطل نمى‏شود.
مسأله 1641 ـ احتياط واجب آن است كه روزه دار از استعمال آمپولى كه بجاى غذا به كار مى‏رود خوددارى كند، ولى تزريق آمپولى كه عضو را بى‏حس مى‏كند يا به جاى دارو استعمال مى‏شود اشكال ندارد.
مسأله 1642 ـ اگر روزه دار چيزى را كه لاى دندان مانده است عمداً فرو ببرد، روزه‏اش باطل مى‏شود.
مسأله 1643 ـ كسى كه مى‏خواهد روزه بگيرد، لازم نيست پيش از اذان دندانهايش را خلال كند، ولى اگر بداند غذايى كه لاى دندان مانده در روز فرو مى‏رود بنابر احتياط واجب بايد آن روز را روزه بگيرد و قضاى آنرا هم بجا آورد.
مسأله 1644 ـ فرو بردن آب دهان، اگرچه بواسطه خيال كردن ترشى و مانند آن در دهان جمع شده باشد، روزه را باطل نمى‏كند.
مسأله 1645 ـ فرو بردن اخلاط سر و سينه، تا به فضاى دهان نرسيده اشكال ندارد، و اگر داخل فضاى دهان شود، احتياط مستحب آن است كه آن را فرو نبرد.
مسأله 1646 ـ اگر روزه‏دار به قدرى تشنه شود كه بترسد از تشنگى بميرد مى‏تواند به اندازه‏اى كه ترس برطرف شود آب بياشامد و روزه او باطل نمى‏شود.
مسأله 1647 ـ جويدن غذا براى بچّه يا پرنده و چشيدن غذا و مانند اينها كه معمولاً به حلق نمى‏رسد، اگرچه اتّفاقا به حلق برسد، روزه را باطل نمى‏كند، ولى اگر انسان از اوّل بداند كه به حلق مى‏رسد چنانچه فرو رود، روزه‏باطل مى‏شود و بايد قضاى آن را بگيرد و كفّاره هم بر او واجب است.
مسأله 1648 ـ انسان نمى‏تواند براى ضعف، روزه را بخورد، ولى اگر ضعف او به قدرى است كه معمولاً نمى‏شود آن را تحمّل كرد، خوردن روزه اشكال ندارد ولى بايد قضاى آن را بگيرد.

جماع

مسأله 1649 ـ جماع روزه را باطل مى‏كند اگرچه فقط به مقدار ختنه گاه داخل شود و منى هم بيرون نيايد.
مسأله 1650 ـ اگر كمتر از مقدار ختنه گاه داخل شود و منى هم بيرون نيايد، روزه باطل نمى‏شود و همچنين كسى كه آلتش را بريده‏اند اگر كمتر از مقدار ختنه گاه را داخل كند روزه‏اش باطل نمى‏شود.
مسأله 1651 ـ اگر شك كند كه به اندازه ختنه گاه داخل شده يا نه، روزه او صحيح است.
مسأله 1652 ـ اگر فراموش كند كه روزه است و جماع نمايد، يا او را به جماع مجبور نمايند بطورى كه از اختيار او خارج باشد روزه او باطل نمى‏شود، ولى چنانچه در بين جماع يادش بيايد، بايد فوراً از حال جماع خارج شود و اگر خارج نشود، روزه او باطل است و اگر كسى را به جماع مجبور نمايند يا براى دفع شرّ ديگرى جماع را اختيار كند روزه‏اش باطل مى‏شود ولى كفّاره ندارد.

استمناء

مسأله 1653 ـ اگر روزه‏دار استمناء كند يعنى با خود كارى كند كه منى از او بيرون آيد، روزه‏اش باطل مى‏شود.
مسأله 1654 ـ اگر بى اختيار منى از او بيرون آيد، روزه‏اش باطل نيست. ولى اگر كارى كند كه بى اختيار منى از او بيرون آيد، در صورتى كه بداند يا اطمينان داشته باشد كه به سبب آن كار، منى بى‏اختيار خارج خواهد شد روزه‏اش باطل مى‏شود.
مسأله 1655 ـ هرگاه روزه‏دار بداند كه اگر در روز بخوابد محتلم مى‏شود، يعنى‏در خواب منى از او بيرون مى‏آيد، مى‏تواند در روز بخوابد و چنانچه بخوابد و محتلم هم بشود روزه‏اش صحيح است.
مسأله 1656 ـ اگر روزه‏دار در حال بيرون آمدن منى از خواب بيدار شود، واجب نيست از بيرون آمدن آن جلوگيرى كند.
مسأله 1657 ـ روزه‏دارى كه محتلم شده، مى‏تواند بول كند و به دستورى كه در مسأله 73 گفته شد، استبراء نمايد، حتّى اگر غسل كرده باشد اين كار براى روزه‏اش ضررى ندارد، و اگر منى بيرون آمد مجدّدا غسل كند.
مسأله 1658 ـ روزه دارى كه محتلم شده اگر بداند منى در مجرا مانده و در صورتى كه پيش از غسل بول نكند بعد از غسل منى از او بيرون مى‏آيد، بنابر احتياط مستحب بايد پيش از غسل بول كند.
مسأله 1659 ـ اگر به قصد بيرون آمدن منى كارى بكند در صورتى كه منى از او بيرون نيايد روزه‏اش باطل نمى‏شود.
مسأله 1660 ـ اگر روزه دار بدون قصد بيرون آمدن منى با كسى بازى و شوخى‏كند در صورتى كه عادت نداشته باشد كه بعد از بازى و شوخى منى از او خارج شود اگرچه اتّفاقا منى بيرون آيد روزه او صحيح است. ولى اگر شوخى را ادامه دهد تا آنجا كه نزديك است منى خارج شود و خوددارى نكند تا خارج گردد روزه‏اش باطل است.

دروغ بستن به خدا و پيغمبر(ص)

مسأله 1661 ـ اگر روزه دار به گفتن يا به نوشتن يا به اشاره و مانند اينها به خدا و پيغمبر9 و جانشينان آن حضرت عمداً نسبت دروغ بدهد اگرچه فوراً بگويد دروغ گفتم يا توبه كند، روزه او باطل است و بنابر احتياط واجب حضرت زهرا3 و ساير پيغمبران هم در اين حكم فرقى ندارند.
مسأله 1662 ـ اگر بخواهد روايتى را كه نمى‏داند راست است يا دروغ نقل كند نبايد آن روايت را بصورت قطعى نقل كند و اگر آن را بصورت قطع و جزم نقل كند روزه‏اش باطل مى‏شود.
مسأله 1663 ـ اگر چيزى را به اعتقاد اين كه راست است از قول خدا يا پيغمبر9 نقل كند و بعد بفهمد دروغ بوده، روزه‏اش باطل نمى‏شود.
مسأله 1664 ـ اگر بداند دروغ بستن به خدا و پيغمبر9 روزه را باطل مى‏كند و چيزى را كه مى‏داند دروغ است به آنان نسبت دهد و بعداً بفهمد آنچه را كه گفته راست بوده، روزه‏اش صحيح است.
مسأله 1665 ـ اگر دروغى را كه ديگرى ساخته عمداً به خدا و پيغمبر9 و جانشينان پيغمبر9 نسبت دهد روزه‏اش باطل مى‏شود ولى اگر از قول كسى كه آن دروغ را ساخته نقل كند اشكال ندارد.
مسأله 1666 ـ اگر از روزه دار بپرسند كه آيا پيغمبر9 چنين مطلبى فرموده‏اند و او جايى كه در جواب بايد بگويد نه، عمداً بگويد بلى، يا جايى كه بايد بگويد بلى عمداً بگويد نه، روزه‏اش باطل مى‏شود.
مسأله 1667 ـ اگر از قول خدا يا پيغمبر9 حرف راستى را بگويد بعد بگويد دروغ گفتم يا در شب دروغى را به آنان نسبت دهد و فرداى آن روز كه روزه مى‏باشد بگويد آنچه ديشب گفتم راست است، روزه‏اش باطل مى‏شود.

رساندن غبار غليظ به حلق

مسأله 1668 ـ بنا بر احتياط واجب رساندن غبار غليظ به حلق روزه را باطل مى‏كند چه غبار چيزى باشد كه خوردن آن حلال است مثل آرد، يا غبار چيزى باشد كه خوردن آن حرام است.
مسأله 1669 ـ اگر بواسطه باد، غبار غليظى پيدا شود و انسان با اين كه متوجّه است، مواظبت نكند و به حلق برسد، اگر بتوان گفت كه از عمد بوده، بنا بر احتياط واجب روزه‏اش باطل مى‏شود.
مسأله 1670 ـ احتياط مستحب آن است كه روزه دار دود سيگار و تنباكو و مانند اينها را هم به حلق نرساند ولى بخار غليظ روزه را باطل نمى‏كند، مگر اين كه در دهان به صورت آب درآيد و فرو دهد.
مسأله 1671 ـ اگر مواظبت نكند و غبار غليظ داخل حلق شود، چنانچه گمان داشته كه به حلق نمى‏رسد روزه‏اش صحيح است.
مسأله 1672 ـ اگر فراموش كند كه روزه است و مواظبت نكند، يا بى اختيار غبار و مانند آن به حلق او برسد روزه‏اش باطل نمى‏شود و چنانچه ممكن است بايد آن را بيرون آورد.

فرو بردن سر در آب

مسأله 1673 ـ اگر روزه دار عمداً تمام سر را در آب فرو برد، اگرچه باقى بدن او از آب بيرون باشد، بايد قضاى آن روزه را بگيرد. ولى اگر تمام بدن را آب بگيرد و مقدارى از سر بيرون باشد، روزه باطل نمى‏شود.
مسأله 1674 ـ اگر نصف سر را يك دفعه و نصف ديگر آن را دفعه ديگر در آب فرو برد، روزه‏اش باطل نمى‏شود.
مسأله 1675 ـ اگر شك كند كه تمام سر زير آب رفته يا نه، روزه‏اش صحيح است.
مسأله 1676 ـ اگر تمام سر زير آب برود ولى مقدارى از موها بيرون بماند روزه باطل مى‏شود.
مسأله 1677 ـ احتياط واجب آن است كه سر را در گلاب فرو نبرد ولى در آبهاى مضاف ديگر و در چيزهاى ديگر كه روان است اشكال ندارد.
مسأله 1678 ـ اگر روزه دار بى اختيار در آب بيفتد و تمام سر او را آب بگيرد، يا فراموش كند كه روزه است و سر در آب فرو برد، روزه او باطل نمى‏شود.
مسأله 1679 ـ اگر عادتا با افتادن در آب سرش زير آب مى‏رود، چنانچه با توجّه به اين مطلب خود را در آب بيندازد و سرش به زير آب برود روزه‏باطل مى‏شود.
مسأله 1680 ـ اگر فراموش كند كه روزه است و سر را در آب فرو برد، يا ديگرى به زور سر او را در آب فرو برد، چنانچه در زير آب يادش بيايد كه روزه است، يا آن كس دست خود را بردارد، بايد فوراً سر را بيرون آورد و چنانچه بيرون نياورد، روزه‏اش باطل مى‏شود.
مسأله 1681 ـ اگر فراموش كند كه روزه است و به نيّت غسل سر را در آب فرو برد، روزه و غسل او صحيح است.
مسأله 1682 ـ اگر بداند كه روزه است و عمداً براى غسل سر را در آب فرو برد، چنانچه روزه او، روزه واجبى باشد كه مثل روزه كفّاره وقت معيّنى ندارد، غسل صحيح و روزه باطل مى‏باشد، ولى اگر واجب معيّن باشد، اگر به فرو بردن سر در آب، قصد غسل كند، روزه او باطل است و غسل او هم باطل است مگر آن كه در همان زير آب توبه نمايد و در حال خارج شدن از آب نيّت غسل كند كه در اين صورت غسل او صحيح است.
مسأله 1683 ـ اگر براى آن كه كسى را از غرق شدن نجات دهد سر را در آب فرو برد، اگرچه نجات دادن او واجب باشد، روزه‏اش باطل مى‏شود.

باقى ماندن بر جنابت و حيض و نفاس تا اذان صبح

مسأله 1684 ـ اگر جنب عمداً تا اذان صبح غسل نكند، يا اگر وظيفه او تيمّم است عمداً تيمّم ننمايد، روزه‏اش باطل است.
مسأله 1685 ـ اگر روزه دار در روزه واجب تا اذان صبح غسل نكند و تيمّم هم ننمايد روزه‏اش باطل است.
مسأله 1686 ـ كسى كه جنب است و مى‏خواهد روزه واجبى بگيرد كه مثل روزه رمضان وقت آن معيّن است، چنانچه عمداً غسل نكند تا وقت تنگ شود، مى‏تواند با تيمّم روزه بگيرد و صحيح است ولى معصيت كرده.
مسأله 1687 ـ اگر جنب در ماه رمضان غسل را فراموش كند و بعد از يك روز يادش بيايد، بايد روزه آن روز را قضا نمايد و اگر بعد از چند روز يادش بيايد، بايد روزه هر چند روزى را كه يقين دارد جنب بوده قضا نمايد. مثلاً اگر نمى‏داند سه روز جنب بوده يا چهار روز، بايد روزه سه روز را قضا كند.
مسأله 1688 ـ كسى كه در شب ماه رمضان براى هيچ كدام از غسل و تيمّم وقت ندارد، اگر خود را جنب كند، روزه‏اش باطل است و قضا و كفّاره بر او واجب مى‏شود، ولى اگر براى تيمّم وقت دارد، چنانچه خود را جنب كند، با تيمّم روزه او صحيح است ولى گناهكار است.
مسأله 1689 ـ اگر گمان كند كه به اندازه غسل وقت دارد و خود را جنب كند و بعد بفهمد وقت تنگ بوده چنانچه تيمّم كند روزه‏اش صحيح است.
مسأله 1690 ـ كسى كه در شب ماه رمضان جنب است و مى‏داند كه اگر بخوابد تا صبح بيدار نمى‏شود، نبايد بخوابد و چنانچه بخوابد و تا صبح بيدار نشود، روزه‏اش باطل است و قضا و كفّاره بر او واجب مى‏شود.
مسأله 1691 ـ هرگاه جنب در شب ماه رمضان بخوابد و بيدار شود اگر احتمال بدهد كه اگر دوباره بخوابد بيدار مى‏شود براى غسل، مى‏تواند بخوابد.
مسأله 1692 ـ كسى كه در شب ماه رمضان جنب است و مى‏داند يا احتمال مى‏دهد كه اگر بخوابد پيش از اذان صبح بيدار مى‏شود، چنانچه تصميم داشته باشد كه بعد از بيدار شدن غسل كند و با اين تصميم بخوابد و تا اذان خواب بماند روزه‏اش صحيح است.
مسأله 1693 ـ كسى كه در شب ماه رمضان جنب است و مى‏داند يا احتمال مى‏دهد كه اگر بخوابد پيش از اذان صبح بيدار مى‏شود، چنانچه غفلت داشته باشد كه بعد از بيدار شدن بايد غسل كند، در صورتى كه بخوابد و تا اذان صبح خواب بماند روزه‏اش صحيح است.
مسأله 1694 ـ كسى كه در شب ماه رمضان جنب است و مى‏داند يا احتمال مى‏دهد كه اگر بخوابد پيش از اذان صبح بيدار مى‏شود، چنانچه نخواهد بعد از بيدار شدن غسل كند روزه‏اش باطل است، و اگر ترديد داشته باشد كه غسل كند يا نه، در صورتى كه بخوابد و بيدار نشود، روزه‏اش باطل نيست.
مسأله 1695 ـ اگر جنب در شب ماه رمضان بخوابد و بيدار شود و بداند يا احتمال دهد كه اگر دوباره بخوابد پيش از اذان صبح بيدار مى‏شود و تصميم هم داشته باشد كه بعد از بيدار شدن غسل كند، چنانچه دوباره بخوابد و تا اذان بيدار نشود، بايد روزه آن روز را قضا كند و همچنين است اگر از خواب دوم بيدار شود و براى مرتبه سوم بخوابد و كفّاره بر او واجب نمى‏شود.
مسأله 1696 ـ خوابى را كه در آن محتلم شده نبايد خواب اوّل حساب كرد بلكه اگر از آن خواب بيدار شود و دوباره بخوابد خواب اوّل حساب مى‏شود.
مسأله 1697 ـ اگر روزه دار در روز محتلم شود، واجب نيست فوراً غسل كند.
مسأله 1698 ـ هرگاه در ماه رمضان بعد از اذان صبح بيدار شود و ببيند محتلم شده، اگرچه بداند پيش از اذان محتلم شده، روزه او صحيح است.
مسأله 1699 ـ كسى كه مى‏خواهد قضاى روزه رمضان را بگيرد، هرگاه تا اذان صبح عمداً جنب بماند، روزه او باطل است، ولى اگر از روى عمد نباشد روزه او باطل نيست.
مسأله 1700 ـ اگر در روزه واجبى غير روزه رمضان و قضاى آن تا اذان صبح جنب بماند، چنانچه از روى عمد نباشد روزه‏اش صحيح است چه وقت آن معيّن باشد و چه نباشد.
مسأله 1701 ـ اگر زن پيش از اذان صبح از حيض يا نفاس پاك شود و عمداً غسل نكند، يا اگر وظيفه او تيمّم است عمداً تيمّم نكند روزه آن روز و قضاء آن هر دو بر او واجب است.
مسأله 1702 ـ اگر زن پيش از اذان صبح از حيض يا نفاس پاك شود و براى غسل وقت نداشته باشد، چنانچه بخواهد روزه ماه رمضان يا قضاى آن يا هر روزه واجب و مستحب ديگرى بگيرد بايد تيمّم نمايد و روزه‏اش صحيح است.
مسأله 1703 ـ اگر زن نزديك اذان صبح از حيض يا نفاس پاك شود و براى هيچ كدام از غسل و تيمّم وقت نداشته باشد، يا بعد از اذن بفهمد كه پيش از اذان پاك شده، روزه او صحيح است، ولى اگر در وسعت وقت قضاى رمضان را گرفته باشد صحيح بودن آن اشكال دارد.
مسأله 1704 ـ اگر زن بعد از اذان صبح از خون حيض يا نفاس پاك شود، يا در بين روز خون حيض يا نفاس ببيند اگرچه نزديك مغرب باشد، روزه او باطل است.
مسأله 1705 ـ اگر زن غسل حيض يا نفاس را فراموش كند و بعد از يك روز يا چند روز يادش بيايد، روزه‏هايى كه گرفته صحيح است اگرچه احتياط مستحب است روزه‏هايى را كه گرفته قضا نمايد.
مسأله 1706 ـ اگر زن پيش از اذان صبح در ماه رمضان از حيض يا نفاس پاك شود و در غسل كردن كوتاهى كند و تا اذان غسل نكند و در تنگى وقت تيمّم هم نكند، روزه‏اش باطل است ولى چنانچه كوتاهى نكند مثلاً منتظر باشد كه حمّام زنانه شود، اگرچه سه مرتبه بخوابد و تا اذان غسل نكند در صورتى كه تيمّم كند روزه او صحيح است.
مسأله 1707 ـ اگر زنى كه در حال استحاضه كثيره است، غسلهاى خود را به تفصيلى كه در احكام استحاضه گفته شد بجا آورد، روزه او صحيح است.
مسأله 1708 ـ كسى كه مس ميّت كرده يعنى جايى از بدن خود را به بدن ميّت رسانده، مى‏تواند بدون غسل مس ميّت روزه بگيرد و اگر در حال روزه هم ميّت را مس نمايد، روزه او باطل نمى‏شود.

اماله كردن

مسأله 1709 ـ اماله كردن با چيز روان براى روزه‏دار حرام مى‏باشد ولى در مبطل بودن آن تأمّل است.

قى كردن

مسأله 1710 ـ هرگاه روزه دار عمداً قى كند ـ اگرچه بواسطه مرض و مانند آن ناچار باشد ـ روزه‏اش باطل مى‏شود ولى اگر سهواً يا بى اختيار قى كند اشكال ندارد.
مسأله 1711 ـ اگر در شب چيزى بخورد كه مى‏داند بواسطه خوردن آن، در روز بى اختيار قى مى‏كند روزه‏اش صحيح است.
مسأله 1712 ـ اگر روزه دار بتواند از قى كردن خوددارى كند چنانچه براى او ضرر و مشقّت نداشته باشد، بايد خوددارى نمايد.
مسأله 1713 ـ اگر مگس در گلوى روزه دار برود، چنانچه به قدرى پايين رود كه به فرو بردن آن خوردن نمى‏گويند لازم نيست آن را بيرون آورد و روزه او صحيح است و اگر به اين مقدار پايين نرود اگر بداند كه به واسطه بيرون آوردن آن قى مى‏كند واجب است آن را بيرون بياورد و روزه‏اش باطل است.
مسأله 1714 ـ اگر سهواً چيزى را فرو ببرد و پيش از رسيدن به شكم يادش بيايد كه روزه است، چنانچه به قدرى پايين رفته باشد كه اگر آن را داخل شكم كند خوردن نمى‏گويند لازم نيست آن را بيرون آورد و روزه او صحيح است.
مسأله 1715 ـ اگر يقين داشته باشد كه بواسطه آروغ زدن، چيزى از گلو بيرون مى‏آيد نبايد عمداً آروغ بزند ولى اگر يقين نداشته باشد اشكال ندارد.
مسأله 1716 ـ اگر آروغ بزند و بدون اختيار چيزى در گلو يا دهانش بيايد، نبايد فرو ببردو الاّ قضاء و كفّاره بر او لازم مى‏شود و اگر بى اختيار فرو رود، روزه‏اش صحيح است.

احكام مبطلات روزه

مسأله 1717 ـ اگر انسان عمداً و از روى اختيار كارى كه روزه را باطل مى‏كند انجام دهد روزه او باطل مى‏شود، و چنانچه از روى عمد نباشد اشكال ندارد، ولى جنب اگر بخوابد و به تفصيلى كه در مسأله 1695 گفته شد تا اذان صبح غسل نكند روزه او باطل است.
مسأله 1718 ـ اگر روزه دار سهواً يكى از كارهايى كه روزه را باطل مى‏كند انجام دهد و به خيال اينكه روزه‏اش باطل شده عمداً دوباره يكى از آنها را بجا آورد، روزه او باطل مى‏شود.
مسأله 1719 ـ اگر چيزى به زور در گلوى روزه دار بريزند، يا سر او را به زور در آب فرو برند روزه او باطل نمى‏شود. ولى اگر مجبورش كنند روزه خود را باطل كند مثلاً به او بگويند: اگر غذا نخورى ضرر مالى يا جانى به تو مى‏زنيم و خودش براى جلوگيرى از ضرر چيزى بخورد، روزه او باطل مى‏شود.
مسأله 1720 ـ روزه دار نبايد جايى برود كه مى‏داند چيزى در گلويش مى‏ريزند يا مجبورش مى‏كنند كه خودش روزه خود را باطل كند، امّا اگر قصد رفتن كند و نرود يا بعد از رفتن چيزى به خوردش ندهند روزه او صحيح است.